Stress is een breed begrip. Het kan slaan op fysieke stress, zoals bij een gebroken been, roken, drugs of alcoholgebruik. Emotionele stress zoals angst of woede, of stress door tijdsdruk. Het kan acute stress zijn, wanneer je computer vastloopt terwijl je een deadline hebt, of chronische stress, als je al weken slecht slaapt van je werk. Volgens Wikipedia is stress: “een vorm van spanning die in het lichaam van mensen, dieren of planten optreedt als reactie op externe prikkels en die gevolgd wordt door een bepaald patroon van fysiologische reacties.” Een beetje stress is noodzakelijk, anders zou je je bed niet uitkomen, maar als de stress te hoog oploopt kan het problemen geven.
Het wordt me teveel
Met de term ‘stress’ zoals we het in de volksmond gebruiken, bedoelen we meestal een situatie waarin we het gevoel hebben méér te moeten dan we aankunnen. We hebben het gevoel overvraagd te worden. Het lichaam reageert hier onder andere op door het afweersysteem op een lager pitje te zetten en de bloeddruk, bloedsuikerspiegel en hartslag te verhogen. Langdurige stress in deze vorm is schadelijk voor de gezondheid.
Overleven
Maar stress is ook noodzakelijk. Stress helpt ons overleven in acute levensgevaarlijke situaties. Het zorgt voor meer alertheid, hogere spierspanning en een snel reactievermogen;
je staat op scherp. Bij acuut gevaar is stress noodzakelijk om adequaat te handelen. Een hele milde vorm van stress heb je dagelijks nodig om uit bed te komen. Het gaat pas mis bij langdurige, hevige stress. Onder deze vorm van stress zit vrijwel altijd angst.
Angst
Als we kijken naar stress als angst, wordt het vaak iets eenvoudiger om de oorzaak van de stress te achterhalen. Angst voor verlies in het algemeen en liefde, goedkeuring en geld in het bijzonder is een veel voorkomende stressbron, evenals angst voor verandering en angst om alleen te zijn. Veel van onze stress heeft een of meerdere van deze angsten als bron.
Het loslaten van de angst en het (deels) loslaten van de controledrang, kan de stress verminderen. Daarbij hoort het accepteren van het gegeven dat we feitelijk niets écht onder controle hebben. Enerzijds lijkt dat eng, anderzijds lucht het ook op. We kunnen niet anders dan meebuigen met het leven.
Crisis voor vooruitgang
Vaak verandert er pas iets in ons leven wanneer stress een onhoudbare situatie is geworden. We krijgen bijvoorbeeld een burn-out en besluiten –in het meest gunstige geval- om het daarna helemaal anders te gaan doen. Natuurlijk is het wenselijk om een burn-out vóór te zijn en al eerder zaken die niet goed voelen, los te laten. Bij dit loslaten hoort een zeker vertrouwen dat een crisis soms nodig is om vooruitgang te brengen. Dat vertrouwen groeit met de ervaring dat het zo werkt. Het cliché is waar: volg je hart. Als het niet goed voelt, doe het dan niet. Er is áltijd een keuze, ook al lijkt het soms niet zo.
