Zelfeffectiviteit, of self-efficacy, is een term geïntroduceerd door de Canadees-Amerikaanse psycholoog Albert Bandura. Het verwijst naar de persoonlijke overtuiging in het eigen vermogen om in een specifieke situatie te presteren en gewenste resultaten te behalen. Met andere woorden: voel jij je competent? Volgens Bandura speelt zelfeffectiviteit een cruciale rol bij motivatie en duurzame gedragsverandering.
Hoewel zelfeffectiviteit lijkt op zelfvertrouwen, is het niet hetzelfde. Zelfvertrouwen is een bredere term die verwijst naar het algemene geloof in jezelf. Zelfeffectiviteit is daarentegen specifieker en afhankelijk van de context. Je kunt bijvoorbeeld een hoge zelfeffectiviteit ervaren in je werk, maar onzeker zijn over je sportprestaties.
Doelen bereiken
Het stellen van concrete, haalbare doelen (SMART-methode) helpt bij het ontwikkelen van de vaardigheden die nodig zijn om deze doelen te bereiken. Toch kan het zijn dat je ondanks motivatie twijfelt aan je eigen effectiviteit. Dit kan te maken hebben met:
• Onrealistische doelstellingen.
• Mislukte pogingen in het verleden.
• Onduidelijkheid over de benodigde vaardigheden.
In zulke gevallen kan een coach of trainer helpen bij het inzichtelijk maken van de stappen die nodig zijn om je doel te bereiken. Heb je geen professionele begeleiding tot je beschikking? Dan kun je zelf aan de slag met onderstaande strategieën.
Zelfeffectiviteit vergroten
Wanneer je helder hebt wat er nodig is, neemt je zelfeffectiviteit vaak toe en kom je sneller in actie. Als je nog twijfelt, helpt het om terug te kijken op je ervaringen. We hebben de neiging om vooral te focussen op het eindresultaat (succes of falen), zonder stil te staan bij de rol die we zelf in het proces speelden. Het kan bijvoorbeeld zijn dat je succes had dankzij externe factoren zoals geluk, of dat je ondanks een mislukking effectief hebt gehandeld maar pech had.
Door bewust terug te blikken op je eigen bijdrage, kun je je zelfeffectiviteit vergroten. Ga daarom met de volgende vragen aan de slag:
1. Succesmomenten: welke successen heb je in het verleden behaald? Kun je voorbeelden bedenken waarin je effectief was, zowel in soortgelijke als andere situaties?
2. Leerervaringen: wanneer was je niet succesvol, maar toch effectief in je aanpak?
3. Aanpak: wat heb je toen precies gedaan?
4. Duur: hoe lang hield je dit vol?
5. Effectiviteit: wat werkte goed?
6. Toepassing: kan je dit vaker inzetten? Zo ja, hoe?
7. Uitdagingen: wat belemmert je om hier vaker gebruik van te maken?
8. Vereisten: wat heb je nodig om dit in de praktijk te brengen?
Opdracht: bouw je zelfeffectiviteit op
Pak een notitieboek of je telefoon en schrijf de antwoorden op bovenstaande vragen op. Maak een plan waarin je beschrijft hoe je jouw effectiviteit kunt benutten om je doelen te bereiken. Zet concrete acties op papier en ga ermee aan de slag. Succes!
